अव नेपालको प्रमुख खेल चेस

नेपालमा बुद्धिचाल खेल (चेस) को लामो इतिहासमा धेरै आरोह र अवरोह पार भएको छ । यस आरोह र अवरोहलाई पार गर्दै यस खेललाई सहर केन्द्रित खेलबाट देशको हरेक क्षेत्रमा लैजाने अभियानमा राईको भूमिका महत्त्वपूर्ण छ । तीनै राईलाई गत महिनाको अन्त्यमा भएको विशेष साधारणसभाले वरिष्ठ उपाध्यक्षमा सर्वसम्मत चयन गरेको हो । तिनै राईसँग गरिएको कुराकानीको सारसंक्षेप ।

एकदमै स्रोत साधन सहजै उपलब्ध हुने भए पनि चेस खेल किन सहर केन्द्रित मात्र भएको होला ?

सुरुमा सबै खेल राजधानीबाट नै प्रवेश पाउनु स्वभाविक हो । बढी गतिविधि त्यही हुनु पनि स्वभाविक हो । त्यसपछि मात्र ती खेलहरू अन्य क्षेत्रमा फैलँदै जाने हो । हाम्रो हकमा पनि यो लागू भएको हुन सक्छ ।

तर, यसको मतलब अन्त पुगेको छैन भन्ने होइन । ताप्लेजुङदेखि रुकुमसम्म ठूला प्रतियोगिता, त्यसमा पनि विदेशी खेलाडीको उपस्थितिमा प्रतियोगिता हुने खेल चेस नै हो । तथापि जुन ढंगले स्तरीय खेलाडीको उत्पादन सबै स्थानमा हुनुपर्ने हो त्यो नभएको साँचो हो । मलाई लाग्छ अबको केही समयमा नै हामी यस सवालमा सचेत हुनेछौँ । नेपालमा सबै क्षेत्रमा स्तरीय खेलाडी उत्पादन हुनेछन् । यसमा हामी सचेत छौँ । यसको असर अबको केही वर्षमा देखिनेछ ।

विगतमा चेसको नेतृत्व धेरै विषयमा विवादित आएको थियो नि । अब के ती सबै हट्नेछन् ? मलाई लाग्छ, विगतमा भएका धेरै विवादका कुराहरू अब समाधान हुनेछन् । हामीले केही प्रष्ट निर्देशिका बनाएर काम गर्न नसकेका हौँ । यसकारण नेतृत्वले आफ्नो अनुकूल व्याख्या गर्नुभयो होला । थुप्रै विषय प्रष्ट निर्देशिका नभएर नेतृत्वले आफ्नो अनुकूल व्याख्या भयो होला । कतिपय सवालमा नेतृत्वमा रहने फरक व्यक्तिको फरक धारणा देखिएको साँचो हो ।यसको सही समाधान भनेको सबै विषयको सवालमा एउटा प्रस्ट कार्यनीति हामी बनाएर काम गर्ने नै हो । त्यसो भएमा हरेक विषयमा आफू अनुकूल व्याख्या हुन पाउँदैन । पारदर्शी पनि हुन्छ । यसले नेतृत्वलाई अनावश्यक विवादमा पर्न पनि दिँदैन ।

अब नयाँ नेतृत्वसँगै संघको केही योजना पक्कै होलान् । तपाईंका पनि केही योजना त होलान् नि ?

म नेपाल बुद्धिचाल महासंघको वरिष्ठ उपाध्यक्ष हुँ । तसर्थ मेरा राष्ट्रिय रूपमा जिम्मेवारी छन् । यसको मतलब यो होइन कि विगतमा मैले प्रतिनिधित्व गरेको इलाम जिल्ला र कोसी प्रदेशप्रति मेरो कुनै जिम्मेवारी छैन । म नेपाली खेलकुदमा विशेष भूमिका रहेको र चेसमा पनि भएको पूर्वी पहाडको प्रतिनिधित्व गर्छु । यसोभन्दा मैले हिचकिचाउनुपर्ने कारण छैन । यसमा मलाई गर्व पनि छ ।

पूर्वी पहाडले नेपाली खेलकुदको धेरै क्षेत्रमा प्रभाव छाडेको छ । चेसमा पनि नछाडेको होइन । पहाड मात्र होइन सुदूरपूर्वको भूमिका अतुलनीय छ । दुई दशकअगाडि नै झापामा अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिता भएको थियो । त्यसपछि चेसको माहौल ताप्लेजुङ र पछि बिस्तारै पाँचथरमा पनि उत्तिकै छ । यो क्रम पढेर तेह्रथुमसम्म पुगेको छ । धरानमा विद्यालय इन्स्ट्रक्टर तथा इलाममा राष्ट्रिय आर्बिटरको सेमिनार पनि हामीले आयोजना गरेका छौँ । यो सबै गतिविधिको मूल कारण भनेको त्यहाँको जिल्ला नेतृत्व र प्रदेश नेतृत्वको सक्रियता हो । त्यहाँको उपलब्धिलाई व्यवस्थित गर्ने पनि मेरो जिम्मेवारी हो । साथै नेपालमा अन्य भूगोलमा थप कार्यक्रम योजना बनाउन हाम्रो नेतृत्व तत्परतासाथ लाग्नेछ । हाम्रो महासंघको अध्यक्ष लामो समय यस खेलमा बिताउनुभएका कारण हामी उहाँप्रति आशावादी हुनु स्वभाविक पनि हो ।

वर्षमा कत्ति प्रतियोगिता हुन्छ होला अब ?

फिडे रेटिङ प्रतियोगिता एक वर्षमा सयको हाराहारीमा हुने गरेका छन् । हामी यसलाई व्यवस्थित बनाउनका लागि सबै जिल्लामा अफिसियल जिल्ला च्याम्पियनसिप, अफिसियल प्रदेश च्याम्पियनसिपको अवधारणा ल्याउनेछौँ । उमेर समूहको राष्ट्रिय च्याम्पियनसिप आयोजना पनि हामी गर्नेछाँै । यसले नेपाली बुद्धिचाललाई नयाँ दिशामा अघि लैजान सक्नेछ । यसैको आधारमा हामी अन्तर्राष्ट्रिय सहभागिता पनि गराउनेछाँै । यसको केही असर केही समयको नतिजामा देखिनेछ ।

अब के नेपाली चेस उपलब्धिको बाटोमा जान सक्छ ?

हामी शतप्रतिशत प्रयास गर्नेछाैं । यसमा कुनै कन्जुस्याइँ हुने छैन । केन्द्रीय नेतृत्व सर्वसम्पन्न पक्कै होइन । जिल्ला नेतृत्व र प्रदेश नेतृत्वसँग हामी सहकार्य गर्न तयार छौँ । लामो समयपछि राज्यको तर्फबाट हामीले विशेष प्राथमिकता पाएका छाँ । अर्को महिना हुने यु–१५ राष्ट्रिय खेल महोत्सवमा अत्यन्त थोरै खेल समावेश छन् । यसमा चेस पनि समावेश छ । यसले लामो समयपछि राज्यले हामीलाई प्राथमिकता दिएको महसुस भएको छ । यसका लागि सो प्रतियोगिताका संयोजकसहित सिंगो परिषद्प्रति नेपाल बुद्धिचाल संघको तर्फबाट म आभार व्यक्त गर्न चाहान्छु ।

अन्त्यमा चेसकर्मी समर्थकलाई केही भन्नुहुन्छ कि ?

नेपालमा चेस खेलको धेरै लामो इतिहास छ । यो लामो इतिहासमा हामीले धेरै आरोह र अवरोह पार गर्दै यहाँसम्मको यात्रा तय गरेका हाँै । हामीले कतिपय सही गर्न सक्यौँ होला या सकेनाँै होला । त्यता जान आवश्यक छैन एकपटक हामी सबै जुरमुराएर लागौँ हाम्रो भविष्य साँच्चै उज्ज्वल छ ।