काठमाण्डौ उपत्यकामै ठगिन्छन् सर्वसाधारण :  यातायात व्यवसायीद्धारा दैनिक करोड बढी ठगी

काठमाण्डौ – बागमती प्रदेश सरकारले गत कार्तिक १ गतेदेखी लागुहुने गरी नयाँ भाडादर लागु गरेको छ । नयाँ भाडा दरअनुसार काठमाण्डौमा उपत्यकामा सार्वजनिक सवारी साधन चढ्नासाथ (५ किलोमिटरसम्म) १८ रुपैयाँ, १० कि.मि. सम्म २३ रुपैयाँ, १५ कि.मि.सम्म २७ रुपैयाँ भाडा तोकिएको छ । तर सरकारी उदासिनताकै कारण यातायात व्यवसायीहरुले भने न्युनतम् भाडादर कार्यान्वयन गर्नाको सट्टा यस्ता रुटहरुमा २०, २५ र ३० रुपैयाँ असुल्दै आएका छन् ।

सरकारी उदासिनताकै कारण यातायात व्यवसायीहरुले न्युनतम् भाडादर कार्यान्वयन गरेका छैनन् । जसका कारण सार्वजनिक यातायातमा सर्वसाधारणले बढी भाडा तिर्न बाध्य छन् । यातायात व्यवसायीको दादागिरी र यात्रु स्वयम् सजग नहुँदा व्यावसायीहरुले दैनिक एक करोड रुपौयाँ भन्दा बढी रकम ठगिरहेका छन् ।  सरकारले तोकेको न्युनतम् भाडादर १८ रुपौयाँ भएपनि यात्रुहरु २० रुपौयाँ तिर्न बाध्य छन् । बागमती प्रदेशले काठमाण्डौ उपत्यका तथा उपत्यका वाहिरका शहरी क्षेत्रमा सञ्चालन हुने यात्रुवाहक सवारीको न्युनतम भाडादर १८ रुपौयाँ देखि अधिकतम २७ रुपैयाँ सम्म र लामो दुरीमा पनि सोहि बमोजिम नयाँ भाडादर तोकेको यातायात व्यवस्था विभागले जनायको छ ।

तर यात्रुहरुले भने सरकारको व्यवास्ताकै कारण न्युनतम ३० रुपैयाँ भन्दा माथी तिर्न बाध्ये छन् । राजधानीमै यात्रुहरुले चक्रपथ परिक्रमा गर्दा अधिकतम २७ रुपैयाँमा ४५ रुपैयाँ सम्म तिर्न वाध्य छन् । आज सम्म पनि सवारी साधन सम्वन्धि सम्वन्धित निकायहरुले विषेष रुपमा चासो नदिँदा पिडितहरुको समस्या ओझेलमा परि रहेकोे यात्रुहरुको गुनासो छ ।  यातायात व्यवसायीहरुले यात्रुहरुबाट बढि रकम असुलिरहँदा सम्बन्धित निकायमा न त उजुरी आउँछ न प्रभावकारी अनुगमन हुन सकेको छ । उता यातायात व्यवस्था विभागले भने अत्याधिक भाडा असुलेको सम्बन्धि उजुरी नै नआएको भन्दै पन्छिने गरेको छ ।

त्यस्तै न्युनतम भाडा १८ रुपैयाँ हँुदैहँुदै पनि ३० रुपैयाँ लिने गरेको स्वयम् यातायात व्यवसायीहरुले स्वीर्कार्दै आएका छन् । तर खुल्लेआम रुपमा यातायात ब्यवसायीहरुले बढी रकम लिएको स्विकार गर्दै आएपनि सरकारी निकायले भने चासो नदिएको सर्वसाधारणहरुको गुनाशो छ । सवारी तथा यातायात व्यवस्था ऐन २०४९ अनुसार बढि भाडा लिएमा रु १ हजार देखि ५ हजार सम्म जरिवानाको व्यवस्था छ । यदि कुनै सार्वजनिक सवारीले तोकेको भन्दा बढि रकम लिएमा ट्राफिक प्रहरी तथा सडक व्यवस्था विभागमा पनि उजुरी गर्न सक्ने छन् । तर यात्रुहरुको गुनाशो आउने नगरेको भन्दै विभागले चासो नदिँदा यातायात ब्यवसायीहरुले ठगी गर्दै आएका हुन् ।

सरकारी तथ्यांक अनुसार काठमाण्डौ उपत्यकामा मात्र करिब ३३ हजार सार्वजनिक सवारी गुड्ने गर्दछ । यसरी उपत्यकामा दैनिक एक करोड रुपौयाँ भन्दा बढी ठगी हुने गरेको अनुमान छ ।  धेरैजसो यात्रुहरुले पनि झण्झट हुनेभन्दै फुटकर पैसा बोक्दैनन् । १८ रुपैयाँ भाडा तोकिएको रुटमा गाडी चढ्दा जति पैसा दिए पनि सवारीका चालक र कन्डक्टरले भने २० रुपैयाँ नै लिन्छन् । फुटकर नभएको बहाना व्यवसायीलाई फाइदा लुट्ने मेलो बनेको छ । प्रायः उपभोक्ता पनि दुई रुपैयाँमा किन विवाद झिक्नु भन्ने मानसिकतामा हुन्छन् । जसको फाईदा यातायात ब्यवसायीहरुले लिँदै आएका छन् ।

उता उपभोक्ताहरुलाई पनि एकपटक बस चढ्दा दुई रुपैयाँ बढी पैसा लिनु सामान्य लाग्न सक्छ । व्यवसायीलाई भने सबै यात्रुसँग दुई रुपैयाँ बढी उठाउँदा समग्रमा ठूलो नाफा हुन्छ । जस्तो एउटा यात्रुले दिनमा दुई पटक मात्रै गाडी चढ्दा चार रुपैयाँ बढी पैसा तिर्छ भने उ एक महिनामा १२० रुपैयाँ र वर्षदिनमा १ हजार ४४० रुपैयाँसम्म ठगिन्छ । यसरी आफूले तिर्नुपर्नेभन्दा बढी तिरेको कुरा उपभोक्ताले हिसाब राख्दैनन् । जसको पाईदा यातायात ब्यवसायीहरुले उठाँउदैै आएका छन् ।

तथ्यांक अनुसार एक दिनमा एक यात्रुले औषत रुपमा २ पटक सार्वजनिक सवारी प्रयोग गर्ने गर्दछन् भने उ दैनिक ४ रुपैँयासम्म ठगिदैँ आएको छ । नेपाल राष्ट्रिय यातायात व्यवसायी महासंघका अनुसार दैनिक रुपमा २५ लाख सर्वसाधारणहरुले सार्वजनिक सवारी प्रयोग गर्दै आएका छन् । २५ लाख सर्वसाधारणहरुले सार्वजनिक सवारी प्रयोग गर्दा दैनिक ४ रुपैँयाका दरले ठगिँदा एक करोड रुपैयाँको ठगी हुन्छ ।